Informacja o dofinansowaniu 2023
Gmina Smętowo Graniczne w 2023 r. uzyskała dotację na zadanie pn.: „Usuwanie wyrobów zawierających azbest z terenu gminy Smętowo Graniczne”
Koszt kwalifikowany WFOŚ w Gdańsku – 12 053,00 zł.
Zadanie dofinansowane ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i
Gospodarki Wodnej w Gdańsku w ramach naboru „Usuwanie wyrobów
zawierających azbest z terenu województwa pomorskiego” (edycja 2022) z udziałem
środków udostępnionych w ramach Programu Priorytetowego Narodowego Funduszu
Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej pn.: „Ogólnopolski program finansowania
usuwania wyrobów zawierających azbest”
Dofinansowanie w formie dotacji wyniosło 8 437,00 zł.
W ramach zadania zebrano, przetransportowano i unieszkodliwiono płyty azbestowo-
cementowe zdjęte przed 2022 r. i złożone na pryzmie w 22 gospodarstwach domowych z
terenu gminy Smętowo Graniczne. Ogółem w ramach tego zadania zutylizowano 40,178
Mg azbestu.
Informacja o zadaniach z zakresu usuwania wyrobów zawierających azbest zrealizowanych przez Gminę Smętowo Graniczne w latach ubiegłych 2012 – 2023
Całkowity koszt kwalifikowany zrealizowanych zadań – 87 450,08 zł.
Kwota uzyskanego dofinansowania w WFOŚiGW w Gdańsku – 72 601,00 zł.
Kwota uzyskanego dofinansowania z innych źródeł ( wkład mieszkańców , budżet gminy) –
14 643,75 zł.
Całkowita ilość odpadów poddanych unieszkodliwianiu ( Mg) z zadań dofinansowanych przez
WFOŚiGW w Gdańsku – 196,717 Mg
Okres realizacji – 2012-2023
W roku 2012 otrzymano dotację na usunięcie wyrobów zawierających azbest powstałych w
wyniku klęski żywiołowej, która nawiedziła naszą Gminę w dniu 14 lipca 2012 r. z WFOŚ i
GW w Gdańsku w kwocie 29.548,00 zł. Razem usunięto 34,2 Mg. Całkowity koszt zadania
29.548,80 zł.
W roku 2013 otrzymano dotację z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i
Gospodarki Wodnej w Gdańsku z udziałem środków udostępnionych przez NFOŚiGW pn.
”Gospodarowanie odpadami innymi niż komunalne. Część 2) – Usuwanie wyrobów
zawierających azbest” w kwocie – 2990,00 zł. Koszt kwalifikowany zadania 2.996,00 zł.
Razem usunięto 8,51 Mg odpadów azbestowych. Całkowity koszt zadania 4.510,25 zł.
W roku 2014 otrzymano dotację z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i
Gospodarki Wodnej w Gdańsku z udziałem środków udostępnionych przez NFOŚiGW pn.
”Gospodarowanie odpadami innymi niż komunalne. Część 2) – Usuwanie wyrobów
zawierających azbest” w kwocie – 3.190,00 zł. Koszt kwalifikowany zadania 3.289,00 zł.
Razem usunięto 8,223 Mg odpadów azbestowych. Całkowity koszt zadania 3.552,34 zł.
W roku 2015 otrzymano dotację z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i
Gospodarki Wodnej w Gdańsku z udziałem środków udostępnionych przez NFOŚiGW pn.
”Gospodarowanie odpadami innymi niż komunalne. Część 2) – Usuwanie wyrobów
zawierających azbest” w kwocie – 3.180,00 zł. Koszt kwalifikowany zadania 3.750,00 zł.
Razem usunięto 15,381 Mg odpadów azbestowych. Całkowity koszt zadania 4.614,30 zł.
W roku 2016 otrzymano dotację z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i
Gospodarki Wodnej w Gdańsku z udziałem środków udostępnionych przez NFOŚiGW pn.
”Gospodarowanie odpadami innymi niż komunalne. Część 2) – Usuwanie wyrobów
zawierających azbest” oraz „SYSTEM- Wsparcie działań ochrony środowiska i gospodarki
wodnej realizowanych przez WFOŚiGW. Część1) Usuwanie wyrobów zawierających azbest”
w kwocie – 4.830,00 zł. Koszt kwalifikowany zadania 5.691,00 zł. Razem usunięto 16,26 Mg
odpadów azbestowych.
W roku 2017 otrzymano dotację z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i
Gospodarki Wodnej w Gdańsku z udziałem środków udostępnionych przez NFOŚiGW w
ramach programu priorytetowego pn.: „SYSTEM- Wsparcie działań ochrony środowiska i
gospodarki wodnej realizowanych przez WFOŚiGW. Część1) Usuwanie wyrobów
zawierających azbest” w kwocie – 5.300,00 zł. Koszt kwalifikowany zadania 7.070,00 zł.
Razem usunięto 22,445 Mg odpadów azbestowych.
W roku 2019 otrzymano dotację z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i
Gospodarki Wodnej w Gdańsku z udziałem środków udostępnionych w ramach Programu
Priorytetowego Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w
kwocie – 5 760,00 zł. Koszt kwalifikowany zadania 5 760,00 zł. Razem usunięto 19,20 Mg
odpadów azbestowych.
W roku 2020 otrzymano dotację z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i
Gospodarki Wodnej w Gdańsku z udziałem środków udostępnionych w ramach Programu
Priorytetowego Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w
kwocie – 4 146,00 zł. Koszt kwalifikowany zadania 4 146,00 zł. Razem usunięto 13,82 Mg
odpadów azbestowych.
W roku 2021 otrzymano dotację z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i
Gospodarki Wodnej w Gdańsku z udziałem środków udostępnionych w ramach Programu
Priorytetowego Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w
kwocie – 5 220,00 zł. Koszt kwalifikowany zadania 5 550,00 zł. Łącznie usunięto 18,50 Mg
odpadów azbestowych.
W roku 2023 otrzymano dotację z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i
Gospodarki Wodnej w Gdańsku z udziałem środków udostępnionych w ramach Programu
Priorytetowego Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w
kwocie – 8 437,00 zł. Koszt kwalifikowany zadania 12 053,00 zł. Łącznie usunięto 40,178
Mg odpadów azbestowych.
„Szkodliwy azbest”
Azbest jest nazwą handlową włóknistych minerałów naturalnie występujących w przyrodzie. Pod
względem chemicznym są to uwodnione krzemiany magnezu, sodu, wapnia lub żelaza. Jest niemal
niezniszczalnym materiałem o wielu zaletach: odporny na działanie bardzo wysokich temperatur, na
działanie mrozu, kwasów i substancji żrących, wody morskiej, a przy tym giętki i wytrzymały.
Inne ważne właściwości azbestu to:
• dźwiękochłonność,
• niskie przewodnictwo cieplne i elektryczne,
• możliwość przędzenia włókien,
• łatwość łączenia się z innymi materiałami takimi jak tworzywa sztuczne, cement.
Pod pojęciem azbestu rozumie się szereg włóknistych minerałów. Wśród nich najczęściej wyróżnia się
następujące odmiany:
azbest aktynolitowy (amiant) – Ca 2 /Mg[(OH)Si 4 O 11 ] 2 ,
azbest amozytowy – amozyt – (Fe,Mg) 7 [(OH)Si 4 O 11 ] 2 ,
azbest antofilitowy – (Mg,Fe) 7 [(OH)Si 4 O 11 ] 2 ,
azbest chryzotylowy (metaksyt) – drobnowłóknista odmiana chryzotylu (azbest biały) –
Mg 6 [(OH) 8 SiO 10 ],
azbest krokidolitowy – krokidolit (azbest niebieski) – Na 2 Fe 3 Fe 2 [(OH)Si 4 O 11 ] 2 ,
azbest tremolitowy – tremolit – Ca 2 Mg 5 [(OH)Si 4 O 11 ] 2.
Pod względem mineralogicznym rozróżnia się dwie grupy azbestu:
serpentynowe (chryzotylowe),
amfibolowe.
Włókna azbestu w zależności od odmiany azbestu mogą mieć długość kilku centymetrów. Wyroby
zawierające azbest można również podzielić na miękkie oraz twarde. Wyroby miękkie są to materiały
o gęstości poniżej 1000 kg/m 3 , charakteryzujące się dużą procentową zawartością azbestu, łatwo
ulegające uszkodzeniom, przez co powodują znaczne emisje pyłu azbestowego. Wyroby miękkie to
między innymi:
sznury, płótna, tkaniny z dodatkiem azbestu lub wykonane z samego azbestu,
płyty i uszczelki klinkieryt, stosowane w ciepłownictwie na złączach rur, zaworów
z gorącą wodą lub parą,
płaszcze azbestowo-gipsowe stosowane do izolacji rur w ciepłownictwie,
płyty i tektury miękkie stosowane w izolacjach ognioochronnych,
natryski azbestowe na konstrukcje stalowe zastosowane jako ognioochronne zabezpieczenie
stalowej konstrukcji budynków o tzw. konstrukcji niesztywnej.
Wyroby twarde są to materiały o gęstości powyżej 1000 kg/m 3 , charakteryzujące się dużym stopniem
zwięzłości i niską zawartością azbestu sięgającą do około 20% w rurach azbestowo-cementowych. Są
to jednocześnie najczęściej spotykane w krajowym budownictwie wyroby zawierające azbest. W
przeciwieństwie do wyrobów miękkich emitują niskie ilości pyłów. Wyroby twarde to między innymi:
płyty azbestowo-cementowe faliste,
płyty azbestowo-cementowe płaskie prasowane,
płyty azbestowo-cementowe KARO,
rury azbestowo-cementowe,
złącza, listwy, gąsiory wykonane z azbestocementu,
płaszcze azbestowo-cementowe stosowane w izolacji rur w ciepłownictwie.
Właściwości i zastosowanie azbestu
Głównymi właściwościami fizykochemicznymi azbestu są:
odporność na wysoką temperaturę,
wysoka odporność na agresywne środowisko chemiczne,
wysoka wytrzymałość mechaniczna oraz wysoka odporność na korozję.
Charakter włóknisty azbestu wraz z wyżej wspomnianymi cechami fizykochemicznymi pozwoliły na
jego szerokie zastosowanie. Największe znaczenie oraz najszersze zastosowanie ze względu na swoje
właściwości posiadał azbest biały – chryzotyl, azbest niebieski – krokidolit oraz azbest amozytowy.
Zastosowanie azbestu
Wymienione wcześniej właściwości fizykochemiczne azbestu wpłynęły na jego szerokie zastosowanie
w kilku dziedzinach gospodarki.
W budownictwie azbest stosowano w wyrobach budowlanych takich jak: płyty faliste azbestowo-
cementowe o zawartości azbestu od 10% do 13% służące do pokryć dachowych, płyty prasowane
także służące za pokrycia dachowe, płyty KARO służące do pokryć dachowych lub elewacji, rury
azbestowo-cementowe wysokociśnieniowe, kanalizacyjne
o zawartości azbestu około 22%, a także płyty azbestowo-cementowe wykorzystywane
w przegrodziach ścian warstwowych i wbudowane w płyty warstwowe prefabrykowane – PW3/A.
Azbest stosowano także wszędzie tam gdzie znajdowały się elementy narażone na wysoką
temperaturę. Były to klapy przeciwpożarowe, ciągi telekomunikacyjne, węzły ciepłownicze, obudowa
klatek schodowych, przejścia kabli elektrycznych, przewodów ciepłowniczych i wentylacyjnych
między stropami, zabezpieczenia konstrukcji stalowych. Azbest stosowano także w tkaninach
wygłuszających hałas.
W przemyśle energetycznym azbest wykorzystywany był w elektrociepłowniach i elektrowniach,
stanowił izolację kotłów, a także w uszczelnieniach urządzeń poddanych wysokiej temperaturze, w
zaworach, wymiennikach ciepła. Szczególnie często wyroby zawierające azbest umiejscawiane były w
kominach o dużej wysokości, chłodniach kominowych czy też rurach odprowadzających parę.
Wyroby zawierające azbest znalazły również zastosowanie w transporcie. Materiałów azbestowych
używano do termoizolacji urządzeń grzewczych w elektrowozach, tramwajach, w termoizolacji
silników pojazdów mechanicznych, elementach kolektorów wydechowych oraz w sprzęgłach i
hamulcach. Bardzo powszechnie azbest stosowano w przemyśle stoczniowym, w statkach w
miejscach narażonych na ogień.
Źródła narażenia na działanie azbestu
Ogólne źródła narażenia na działanie azbestu można podzielić na źródła związane z narażeniem
niezawodowym i zawodowym człowieka.
Narażenie niezawodowe człowieka na działanie azbestu może wystąpić w następujących
przypadkach:
- Na terenach sąsiadujących z terenami przemysłowymi, w których stosowane są wyroby
zawierające azbest. - Na terenach sąsiadujących z dzikimi składowiskami odpadów zawierających azbest,
nieprawidłowo prowadzonymi składowiskami odpadów zawierających azbest oraz
składowiskami odpadów komunalnych gdzie nielegalnie deponuje się odpady zawierające
azbest. - U członków rodzin pracowników nieprzestrzegających przepisów i zasad bezpieczeństwa przy
usuwaniu, demontażu, transporcie i składowaniu wyrobów
i odpadów zawierających azbest. - W obiektach i pomieszczeniach w wyniku użytkowania wyrobów zawierających azbest
stosowanych jako izolacje ognioodporne, akustyczne, wentylacyjne
i klimatyzacyjne. - W obszarach wiejskich i miejskich w wyniku uszkodzeń mechanicznych oraz korozji ścian
osłonowych i pokryć dachowych zawierających azbest. - W obszarach wiejskich i miejskich przy trasach komunikacyjnych o dużym natężeniu.
Narażenie zawodowe na działanie azbestu może wystąpić w następujących sytuacjach: - Podczas poboru prób do badań wyrobów azbestowych.
- W trakcie zabezpieczania wyrobów zawierających azbest.
- Podczas demontażu i usuwania wyrobów zawierających azbest.
- Podczas unieszkodliwiania odpadów azbestowych.
- W trakcie pakowania odpadów azbestowych.
- W trakcie załadunku lub rozładunku odpadów azbestowych.
Wpływ azbestu na organizm człowieka
Wpływ azbestu na organizm człowieka związany jest bezpośrednio z wnikaniem włókien azbestowych
do organizmu człowieka poprzez układ oddechowy. Włókna azbestu gromadzą się i zalegają w
płucach. Występuje także w niewielkim stopniu wchłanianie azbestu przez skórę.
Największe zagrożenie dla zdrowia ludzi przejawia azbest w formie włókien respirabilnych. Włókna te
mają grubość nie większą niż 3 μm, przez co trafiają do pęcherzyków płucnych. Najbardziej
niebezpiecznym rodzajem azbestu dla organizmu człowieka jest azbest niebieski, czyli krokidolit,
jednak wszystkie rodzaje przyjęto jako kancerogenne. Szczególna szkodliwość krokidolitu
spowodowana jest faktem, iż ten gatunek azbestu nie ulega zmianom w środowiskach biologicznych.
W odróżnieniu od azbestu niebieskiego, azbest biały, czyli chryzotyl podlega częściowemu
rozpuszczeniu w płynach fizjologicznych, przez co jego szkodliwość jest mniejsza.
W wyniku przedostania się do organizmu ludzkiego pyłu azbestowego przez układ oddechowy mogą
nastąpić takie zmiany chorobowe jak:
pylica azbestowa – azbestoza,
nowotwory złośliwe – rak płuc i opłucnej,
zgrubienia opłucnej.
Azbest jest zaliczany do substancji o udowodnionym działaniu rakotwórczym dla człowieka.
Szkodliwość azbestu nie wynika z jego składu chemicznego – przyczyna szkodliwości tkwi w jego
włóknistej strukturze. Włókna azbestu są najcieńszymi włóknami występującymi w przyrodzie, są
praktycznie niezniszczalne, a ich kumulowanie się w płucach powoduje zwykle po kilkunastu latach
pojawienie się chorób azbestozależnych: pylicy azbestowej (azbestozy), raka płuca, zmian
opłucnowych, międzybłonniaka opłucnej.
W wyniku oddziaływania azbestu na skórę mogą wystąpić zapalenia skórne, dermatozy i brodawki.
Wdychany pył azbestowy usuwany jest z układu oddechowego za pośrednictwem śluzu poprzez
odkrztuszanie lub połykanie. Usuwanie pyłu azbestu jest utrudnione przy innych chorobach układu
oddechowego jak zapalenie oskrzeli. Szczególnie szkodliwe wydaje się być w połączeniu z narażeniem
na pył azbestowy, palenie papierosów. Ryzyko wystąpienia raka płuc wśród ludzi narażonych na pył
azbestowy przy jednoczesnym paleniu papierosów zwiększa się około 50-krotnie w stosunku do osób
niepalących i nienarażonych na pył azbestowy. Samo zawodowe narażenie na pył azbestowy zwiększa
ryzyko wystąpienia raka płuc 5-krotnie.
Azbest dobrze zabezpieczony i nieuszkodzony nie stanowi zagrożenia.
Azbest staje się zagrożeniem dla zdrowia, gdy dojdzie do korozji lub jakiegokolwiek uszkodzenia
wyrobów zawierających azbest (łamanie, kruszenie, cięcie i każda inna obróbka).
Ze względu na szkodliwość wyrobów azbestowych dla zdrowia ich produkcja zakazana została w
Polsce Ustawą o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest, zgodnie z którą do 28 września
1998 r. zakończono produkcję płyt azbestowo-cementowych, zaś od 28 marca 1999 r. obowiązuje
zakaz obrotu azbestem i wyrobami go zawierającymi.
Wyroby zawierające azbest można posiadać i wykorzystywać w sposób niestwarzający zagrożenia dla
środowiska i zdrowia ludzi w terminie do dnia 31 grudnia 2032 r.